مقالات گفتار درمانی دارای تقدم و تاخر در توضیحات و درک مطالب توسط مخاطب هستند به همین دلیل پیشنهاد می کنیم قبل از مطالعه این مطلب، مقاله گفتار درمانی کودکان + تکنیک ها و بازی های گفتار درمانی را مطالعه کنید.
درمان تاخیر در گفتار
تاخیر در رشد گفتاری کودک با تاخیر در آموختن و حرف زدن به شکل واضح متفاوت است. تاخیر در گفتار یعنی کودک برای شروع حرف زدن به شکل تک کلمه ای و سپس ساخت جملات با معنی دچار مشکل است. در بین کودکان مشکلات گفتاری نسبتاً شایع است. در این مطلب به بررسی علل و درمان تاخیر در گفتار اشاره شده است.
از جمله عوامل که باعث می شوند کودک با تاخیر در رشد گفتاری مواجه شود، می توان حرف نزدن والدین با کودک، انجام ندادن کارهایی مانند آواز خواندن و بازی کردن را نام برد.
کودکان زمانی که از سمت والدین برای حرف زدن تشویق شوند به آن واکنش مثبت می دهند. برای رفع اختلال تاخیر در گفتار این روش پیشنهاد می گردد.
این عارضه معمولاً بین کودکان یک خانواده به صورت ارثی است. یعنی باید ابتدا سابقه خانوادگی این اختلال را بررسی کرد، سپس به نزد متخصص درمانگر رفت. جنسیت نیز در این مشکل گرفتاری نقش داشته به طوریکه بین پسران شایع تر است.
شاید بسیاری از شما مخاطبین عزیز نیز شنیده اید که آلبرت انشتین در کودکی دچار عارضه تاخیر در گفتار بودند. این مشکل باعث استرس و نگرانی در والدین او شد. این دانشمند حتی تا سن ۸ سالگی نیز نمی توانست به درستی حرف بزند.
از دیگر افراد مشهور که در حرف زدن با تاخیر کلامی مواجه شد، می توان آلکسا ولتا نام برد که بسیار دیر شروع به حرف زدن کردند.
عوامل تاخیر در گفتار
- عقب افتادگی ذهنی
- نبود فرصت مناسب
- محرومیت های عاطفی
- تاخیر در رشد
- عوامل ناشناس
- عوامل خانوادگی
- بارداری های چند گانه
- ناشنوایی
- فلج مغزی
کودکی که مبتلا به عقب ماندگی ذهنی است به سختی و در طولانی مدت حرف زدن را یاد می گیرد. تاخیر در گفتار معمولاً منشا فامیلی و وراثتی دارد. زمانیکه کودک در محیطی قرار گیرد که با او زیاد صحبت نشود، به دلیل نداشتن زمینه و فرصت دچار این اختلال می گردد.
طبق آمارها تاخیر در گفتار در بین دوقلوها نسبتاً شایع است ولی دلیل خاصی برای آن اعلام نشده است. گفته می شود که مادر به دلیل زمان کمی که برای حرف با آنها صرف می کند، کودکان در حرف زدن با تاخیر مواجه می شوند.
فردی که دارای ناشنوایی شدید است نمی تواند حرف بزند ولی در کودکان که با کم شنوایی درگیر هستند می توانند فقط بعضی از حروف را درک کنند.
در خانواده هایی که بی ثباتی عاطفی، زیاد بوده و والدین باعث محدود کردن فعالیت های فرزندان می شوند، اختلال تاخیر در گفتار شایع تر است.
در مواردی دیده شده که یک فرزند جدید به خانواده اضافه شده و توجه والدین به سمت او می رود، این رفتار باعث تاخیر در گفتار کودک بزرگتر می شود. انتقاد از رفتار کودک نیز باعث اثر مخربی بر شروع حرف زدن فرد دارد.
فرزندان یک خانواده معمولاً از پدر و مادر خود، حرف زدن را یاد می گیرند. والدین باید این نقش را به خوبی ایفا کنند و به عهده دیگر اعضا خانواده قرار ندهند.
زمانی که کودک لکنت زبان داشته باشد، در رشد گفتار او شاهد عقب افتادگی نخواهیم بود. بدترین عامل که باعث تاخیر در رشد گفتاری می شود این است که والدین و یا حتی اطرافیان با کودک رفتار درستی نداشته باشند و گفتار او را انتقاد و یا مسخره کنند.
اصطلاح زبان
هر گونه سیستمی که باعث ذخیره سازی یا تبادل اطلاعات بین افراد شوند را زبان می گویند. درواقع زبان شامل گفتار، شنیدن، درک و ارتباط می شود.
مراحل رشد زبان شامل سه مرحله هستند:
- بیانگری شنیداری ( اولین صداهایی که کودک تولید می کند و ....)
- گیرندگی شنوایی (واکنش به صداها، کلمات، جملات و ...)
- بصری
گفته شده که حرف نزدن با کودک یکی از عوامل بسیار شایع عقب افتادگی رشد گفتاری است. عده ای از کودکان قادر نیستند که کلمات را به درستی تلفظ کنند اما دارای درک شنیداری و مهارت های ارتباط بصری خوبی هستند.
همچنین دیده شده که کودکان ناشنوا به علت مشکل در درک شنیداری، دچار عقب افتادگی در گفتار هستند ولی سایر مهارت های آنها به شکل طبیعی است.
به طور کلی تا وقتی کودک به سن چهار سالگی رسید و مشکلاتی همچون لکنت زبان و یا نوک زبانی حرف زدن دیده شد، چندان جای نگرانی نیست. زمانی باید به متخصص درمانگر مراجعه کرد که کودک به طور واضح دارای گفتاری نامفهوم است.
هنگامی باید یک کودک با سن بیشتر از دو سال را به نزد متخصص درمانگر برد که علائم زیر را داشته باشد:
- کودک می تواند کلمات را تقلید نماید ولی قادر نیست به شکل آگاهانه از آنها استفاده کند.
- کودک فقط می تواند کلماتی را به کار ببرد که تکراری هستند ولی نمی تواند برای برقراری ارتباط، از گفتار به درستی استفاده نماید.
- زمانی که این کودک قابلیت فهمیدن دستورات را ندارد.
- وقتی که کودک صدای بسیار ناهنجار و یا تو دماغی داشته باشد.
درمان دیر حرف زدن کودک به روش های مختلفی انجام می گیرد از جمله:
روش اول: گفتار درمانی
برای اطمینان از سالم بودن کودک باید توسط متخصص درمانگر مشکلات گفتاری او بررسی و تشخیص داده شود.
در این روش گفتار درمان با توجه به کلام و بیان کودک، سایر جنبه های رشدی او را نیز بررسی می کند. برای تشخیص درست، تست های استانداردی طراحی شده است که نقش پیشگیری در اختلالات و حتی پیشرفت و درمان آن ها دارند.
در کلینیک های گفتار درمانی به توان کودک برای گفتار، میزان وضوح حرف زدن، نحوه وضعیت زبان، دهان و سقف توجه می شود. زمانیکه متخصص تشخیص اختلال می دهد برای درمان به والدین تمرین های آموزش می دهد که کمک زیادی به درمان می کند.
روش دوم: اقدامات والدین
عواملی مانند ژنتیک، محیط و نحوه تربیت کودک تاثیر زیادی بر پیشرفت گفتار کودک دارند. محیط و نحوه تربیت کودک نسبت به عوامل ژنتیکی نقش بزرگتری در روند رشد گفتاری ایفا می کنند.
تمارین و فعالیت هایی که در منزل قابل انجام است و باعث افزایش سرعت درمان می شوند شامل:
اختصاص زمان برای برقراری ارتباط با فرزند
از جمله راه های ارتباطی که والدین می توانند با کودک ارتباط بگیرند این است که شروع به خواندن شعر برای کودک کنند. تشویق کودک برای تقلید صداها نیز بسیار موثر است.
خواندن کتاب
خواندن کتاب برای فرزند حتی در زمان کمتر از ۶ ماهگی تاثیر زیادی بر شروع حرف زدن کودک دارد. اگر این کتاب ها دارای عکس های متناسب با سن کودک باشند تاثیر آن بسیار بیشتر می شود. حتی می توان از کودک خواست درباره تصاویر و نام آنها حرف بزند.
استفاده از موقعیت های روزانه
والدین باید سعی کنند که در تمام روز با کودک صحبت کنند مثلاً در هنگام ظرف شستن از او بخواهند علاوه بر کمک، درباره آن نیز توضیح دهند. در این تمارین باید به جای اصرار به درست حرف زدن، صحبت کودک را تصدیق کرد. تنبیه، تمسخر و یا اصرار به تصحیح گفتار اثر منفی دارد.
بازی با کودک در زمان حرف زدن
برای اینکه کودک تمایل بیشتری برای حرف زدن پیدا کند حتماً از شیوه هایی استفاده گردد که علاوه بر بازی و لذت، تشویق شود که حرف بزند. برقراری ارتباط چشمی و بازی و در آغوش گرفتن کودک کمک زیادی به آموزش حرف زدن کودک خواهد کرد.
بلند حرف زدن با کودک
والدین باید در زمانی که در حال انجام فعالیت های معمول روزانه کودک مانند غذا دادن هستند، آرام آرام مراحل را با صدای رسا و بلند توضیح دهند. این راه باعث دقت کودک شده و در درمان تاثیر گذار است.
فعال و پر انرژی بودن
زمانی که کلمات به حالت شعر به کودک آموزش داده شود، در حافظه کودک بهتر می مانند. والدین می توانند برای تاثیر پذیری بیشتر جملات را به حالت ریتمیک استفاده کنند. حرکت در هنگام حرف زدن باعث به کارگیری همزمان چشم و گوش در کودک می شود.
تمرین با کودک
والدین باید همواره فرصت های فراهم کنند که کودک شروع به صحبت کند. در صورتیکه کودک کلماتی بر زبان آورد حتما باید صبر کرد تا آن را کامل کند. اینکه والدین فرصت استفاده از حافظه و ذهن جهت یادآوری را از او بگیرند بسیار اشتباه است.
حرف زدن درست با کودک
بیان منظور به شکل درست و واضح در درمان اختلال گفتاری کودک بسیار تاثیر دارد. یکی از اشتباهاتی که والدین مرتکب می شوند این است که از لحن و کلام بچگانه استفاده می کنند. در حالیکه باید کلمات به شکل واضح تلفظ شده و پاسخ سوالات کودک نیز به این طریق داده شود.