اوتیسم جز اختلالاتی است که مشکلاتی بسیاری را در زمینه تعاملات اجتماعی، مهارت های گفتاری و رفتاری افراد ایجاد می کند. این اختلال، طیف وسیعی از علائم دارد به همین دلیل به آن اختلال طیف اوتیسم (ASD) اطلاق می شود.
بروز شدت طیف در افراد مختلف، متفاوت است. این اختلال در برخی مبتلایان، فقط محدودیت های جزئی در زندگی روزمره ایجاد می کند اما ممکن است در گروهی دیگر، به حدی این اختلال شدت داشته باشد که به مراقبت های انسانی ویژه نیاز باشد.
کودکان اوتیسمی معمولا قادر به برقراری ارتباط با دیگران نیستند و نمی توانند افکار، احساسات دیگران را از حالت چهره و حرکات آن ها متوجه شوند.
این کودکان معمولا حساسیت بالایی در برابر لمس شدن، شنیدن صداها و استشمام بوها دارند. در رفتار آن ها حرکات تکراری همچون تکان دادن بدن و قدم زدن مداوم نیز مشهود است.
کودکان اوتیسمی به انجام کارهای یکنواخت و روتین علاقه خاصی دارند و به سختی می توانند تغییرات را بپذیرند و حتی در مقابل آن ممکن است رفتار تهاجمی یا آسیب نیز بروز دهند.
تشنج و صرع از دیگر مشکلات افراد مبتلا به اوتیسم است و گاهی تا بزرگسالی نیز همراه فرد باقی می ماند. از نظر بهره هوشی نیز بسیاری از آن ها در زمینه مهارت های توسعه یافته غیر معمول همچون نقاشی، ساخت قطعات موسیقی، حل مسائل ریاضی یا آموزش موضوعات مورد علاقه، توانایی بالایی دارند.
علائم هشدار دهنده این اختلال معمولا در سنین قبل از ۳ سالگی بروز می یابد. تعدادی از نوزادان از نخستین روزهای تولد علائم این اختلال را نشان می دهند و گروهی دیگر، اگر چه در ظاهر طبیعی و نرمال به نظر می رسند ولی زمانی که به سن 36-18 ماهگی می رسند، علائم این اختلال در آن ها ظاهر می شود.
بسیاری از والدین از نخستین روزهای تولد نوزاد خود نسبت به سلامتی او همواره نگران هستند. موسسه فرزندان برتر برای آشنایی بیشتر خانواده ها با نشانه های هشدار دهنده این اختلال، مقاله ای با عنوان " علائم اختلال اوتیسم در نوزادان" تهیه کرده است که مطالعه آن پیشنهاد می گردد.
پسران نسبت به دختران بیشتر به اختلال اوتیسم مبتلا می شوند و عواملی همچون سبک زندگی، میران درآمد خانواده، قومیت های نژادی، اجتماعی و سطح سواد پدر و مادر هیچ تاثیری بر احتمال مبتلا شدن به این اختلال ندارد. امروزه مشخص شده که تعداد مبتلایان روز به روز در حال افزایش هستند، اگرچه مشخص نیست که این افزایش با پیشرفت تشخیص این اختلال ارتباطی دارد و یا آمار حقیقی است.
اوتیسم از جمله اختلالاتی است که به آن اختلالات طیف اوتیسم اطلاق می شود. سایر اختلالاتی که جز طیف اوتیسم گروه بندی می شوند شامل:
اختلال اوتیستیک یا اوتیسم
این نوع اختلال در واقع همان چیزی است که اغلب مردم با عنوان اصطلاح اوتیسم، آن را می شناسد و شامل اختلالاتی در تعاملات اجتماعی، برقراری ارتباط و بازی های تخیلی است.
سندرم آسپرگر
کودکان مبتلا به این نوع اختلال، مشکلی در زمینه گفتار نداشته و دارای هوش متوسط و رو به بالایی هستند. اگرچه همانند کودکان اوتیسمی در زمینه اجتماعی و علائق خود، مشکلاتی نیز دارند. در حقیقت این نوع سندرم جز طیف ملایم اوتیسم گروه بندی می شود.
معمولا افراد مبتلا به سندرم آسپرگر بسیار باهوش بوده و می توانند زندگی خود را اداره کنند ولی مشکلاتی در زمینه اجتماعی دارند.
اختلال فراگیر رشد یا PDD
به این اختلال، اوتیسم غیر معمول نیز گفته می شود. مبتلایان به این اختلال در واقع گروهی از کودکان اوتیسمی هستند که تعدادی از رفتارهای این اختلال را دارند ولی در سایر گروه ها دسته بندی نمی شوند.
اختلال از هم گسیختگی کودکی
کودک مبتلا به این نوع اختلال معمولا در ۲ سال نخست زندگی، رشدی طبیعی دارند ولی با افزایش سن، کم کم مهارت های ارتباطی و اجتماعی خود را از دست می دهند. این اختلال به ندرت در کودکان دیده می شود و بسیاری از افراد متخصص در حوزه سلامت روان برای دسته بندی آن به عنوان یک اختلال، دچار تردید هستند.
سندرم رت
این نوع سندرم در گذشته جز اختلال طیف اوتیسم مطرح بوده ولی اکنون مشخص شده است که علت ایجاد آن، عوامل ژنتیکی است. این نوع اختلال بین دختران شیوع بیشتری داشته و افراد مبتلا معمولا از رشدی طبیعی برخوردارند و با افزایش سن مهارت های ارتباطی و اجتماعی خود را از دست می دهند. معمولا حرکات تکراری دست در سنین 4-1 سالگی در مبتلایان مشهود است و آن ها اغلب از مشکلات شناختی نیز رنج می برند.
تاریخچه اوتیسم
واژه اوتیسم برای نخستین بار در اوایل دهه ۱۹۰۰ برای معرفی طیف وسیعی از اختلالات عصبی- روان شناختی به کار برده شد.
واژه یونانی اوتوس (autos) به معنی خویش ریشه اصطلاح اوتیسم بوده که اشاره به وضعیتی دارد که شخص از ارتباط های اجتماعی کنار گذاشته شده است. اولین شخصی که این اصطلاح را به کار برد، روان پزشکی سوئیسی به نام یوجین بلولر بود. او این واژه را برای تشریح علائم مربوط با اختلال اسکیزوفرنی به کار برد.
محققان آمریکایی در دهه ۱۹۴۰ از اصطلاح اوتیسم برای توضیح وضعیت کودکانی که به مشکلات عاطفی یا اجتماعی دچار بودند، استفاده کردند. لئو کانر یک پزشک از دانشگاه جان هاپکینز بود که برای تشریح رفتار کودکان انزوا طلب، از این کلمه استفاده کرد. در همان زمان یک دانشمند اهل کشور آلمان، به شناسایی وضعیتی مشابه پرداخت و آن را سندرم آسپرگر نام گذاری کرد.
تا دهه۱۹۶۰ ، تعداد زیادی از محققان دو اختلال اوتیسم و اسکیزوفرنی را مرتبط باهم تصور می کردند اما با گذشت زمان، پزشکان درک بهتری از این اختلالات به دست آوردند.
از دهه ۱۹۶۰ تا دهه ۱۹۷۰ مطالعات مرتبط با این اختلال در زمینه بررسی اثر داروهای درمانی همچون LSD، شوک الکتریکی و روش های تغییر رفتاری بود.
رفتار درمانی و کمک از محیط های یادگیری کنترل شده، در دهه ۱۹۸۰ تا دهه ۱۹۹۰ به عنوان اصلی ترین روش درمانی طیف اوتیسم معرفی شد. در حال حاضر از روش های رفتار درمانی و گفتار درمانی برای این اختلال استفاده می شود.
علت ایجاد اختلال اوتیسم
معمولا اختلال اوتیسم در تعدادی از خانواده ها شیوع بیشتری دارد و اکثر محققان بر نقش ژنتیک در ابتلا افراد به این اختلال اتفاق نظر دارند. عوامل دیگری همچون سن بالای والدین در زمان بچه دار شدن، قرار گرفتن مادر باردار در مقابل بعضی مواد شیمیایی، مصرف الکل و داروهای ضد تشنج توسط مادر در زمان بارداری، دیابت و چاقی بیش از حد مادر احتمال ابتلا نوزاد به این اختلال را افزایش می دهند.
طبق نظر کارشناسان بین ابتلا به این اختلال و بیماری های فنیل کتونوری درمان نشده و سرخچه نیز ارتباطی وجود دارد.
در گذشته بسیاری از مردم و کارشناسان گمان می کردند که بین ابتلا به اوتیسم در کودکان و واکسیناسیون آن ها ارتباطی وجود دارد. اما شواهدی دال بر این قضیه به دست نیامد. نتایج تحقیقات نشان می دهند که این اختلال ناشی از ناهنجاری هایی در بخش هایی از مغز بوده ک مسئول پردازش ورودی های حسی و پردازش های زبان است.
آیا بین ابتلا به اوتیسم و واکسن ها رابطه ای وجود دارد؟
پژوهش های بسیاری در این زمینه انجام شده است ولی تاکنون ارتباطی بین واکسن زدن و مبتلا شدن به اوتیسم تایید نشده است.
مجادله ارتباط بین ارتباط واکسن سرخک-اوریون-سرخچه و ابتلا به اختلال اوتیسم
در سال ۱۹۹۸ مقاله ای منتشر شد که باعث شد این تردید به وجود آید که ممکن است افراد با زدن واکسن سه گانه سرخک-اوریون-سرخچه به اختلال اوتیسم مبتلا شوند. اگر چه تعداد افرادی که در این پژوهش شرکت کردند به ۱۲ نفر می رسیدند ولی نتایج آن باعث شد که توجه همگان جلب شود.
نتایج این پژوهش موجب شد که سایر پژوهشگران نیز برای یافتن ارتباط بین دریافت واکسن و ابتلا به اوتیسم، مطالعات زیادی انجام دهند ولی هیچ یک از این تحقیقات، این نتیجه را تایید نکرد.
مجادله ارتباط تیمروزال با ابتلا به اوتیسم
با گذشت یک سال بعد از انتشار مقاله بحث برانگیز، نگرانی دیگری بین مردم به وجود آمد که آیا این بین تیمروزال (ماده موجود در واکسن ها) و ابتلا به اختلال به طیف اوتیسم رابطه ای وجود دارد یا خیر.
در تیمروزال، فلز جیوه به کار رفته است. اگر چه سطح بالایی جیوه به کلیه ها و مغز آسیب می رساند ولی در واکسن ها مقدار اندکی از آن به دلیل خاصیت میکروب کشی و قارچ کشی به کار می رود.
اگر چه دلایل کافی برای اثبات اینکه مقادیر بسیار کم این ماده، به بدن آسیب می زند، وجود نداشت ولی از سال به ۲۰۰۱ به بعد، این ماده در واکسن های کودکان به کار نرفت.
جهت بررسی ارتباط بین تیمروزال و ابتلا به اوتیسم محققین آزمایشی طراحی کردند و کودکان را به دو گروه تحت آزمایش با این ماده و کنترل تقسیم کردند.
همچنین در آمریکا، مرکز کنترل و پیش گیری از بیماری ها، ۹ تحقیق مختلف که به بررسی این ارتباط پرداختند را ارزیابی کرد و گفته شد که هیچ کدام از این تحقیقات، چنین ارتباطی را اثبات نمی کنند.
نوزادان در روزهای نخست باید 25 نوبت واکسن دریافت کنند، گروهی از مردم نگران بودند که دریافت این تعداد واکسن موجب پیشرفت اختلال اوتیسم می شود. اما با مقایسه دو گروه (نوزادانی که مطابق برنامه به آن ها این واکسن تزریق شد و گروه کنترل که هیچ واکسنی دریافت نکردند) مشاهده شد، هیچ اختلافی در میزان شیوع این اختلال وجود ندارد.
سرانجام در سال ۲۰۰۴ یک گزارش ۲۰۰ صفحه ای توسط کمیته بازرسی سلامت ایمن سازی در موسسه پزشکی منتشر شد که طبق آن مشخص شد هیچ ارتباطی دریافت واکسن ها و ابتلا به اختلال اوتیسم وجود ندارد.
انواع اوتیسم
روان پزشکان از گذشته تاکنون یک روش سیستماتیک برای اشاره به اختلال اوتیسم و اختلالات مشابه استفاده می کنند و به کل این اختلالات، طیف اوتیسم می گویند. بسته به شدت این علائم، این اختلالات را به سه گروه تقسیم می کنند.
اصطلاح اختلال فراگیر رشد در گذشته مورد استفاده قرار می گرفت ولی اکنون کاربردی ندارد. چنان چه در گذشته به یک کودک PDD گفته می شد ولی با معیارهای جدید تشخیصی باید جز ASD قرار گیرد.
علائم ابتلا به طیف اوتیسم کدامند؟
از جمله نشانه های مشترک در انواع مختلف اوتیسم می توان ناتوانی در برقراری ارتباط و تعامل با اطرافیان را نام برد. گروهی از مبتلایان به اوتیسم نمی توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند و تعدادی دیگر فقط در تفسیر حالت چهره و حرکات بدن اشخاص در هنگام گفت و گو با چالش مواجه هستند. به طور کلی علائم این اختلال در سه حوزه زیر بروز می کنند:
- تمایل به وسایل یا اطلاعات خاص
- عکس العمل به احساسات
- هماهنگی فیزیکی
این قبیل علائم به طور معمول در اوایل شروع این اختلال مشخص هستند. این اختلال در اغلب موارد قبل از سن سه سالگی قابل تشخیص است.
در افراد به علت طیف وسیع این اختلال، علائم ظاهری مختلفی دارند و ممکن است در زمینه برقراری ارتباط، رفتار و تعاملات آن ها با سایرین تاثیر داشته باشد. در اکثر نوزادان تا قبل رسیدن به یک سالگی علائم این اختلال واضح است و در بقیه موارد نهایتا تا ۲-۳ سالگی، اختلال اوتیسم تشخیص قطعی داده می شود.
مهارت های اجتماعی
اغلب کودکان مبتلا به این اختلال، زمانی که می خواهند با اطرافیان ارتباط برقرار کنند، با چالش مواجه می شوند و یکی از رایج ترین علائم این اختلال مشکلات آن ها در مهارت های اجتماعی است.
برخی از این کودکان تمایل دارند با دیگران ارتباط نزدیکی برقرار کنند ولی از چگونگی انجام آن آگاهی ندارند. زمانی که کودک در سن 10-8 ماهگی قرار دارد، تعدادی از این علائم اجتماعی را بروز می دهد. از این نشانه ها هشدار دهنده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کودک یک ساله زمانی که اسم خود را از اطرافیان می شنود، هیچ عکس العملی بروز نمی دهد.
- تمایلی به انجام بازی های گروهی و یا اشتراک وسایل بازی نشان نمی دهد.
- تمایل به هم صحبتی با دیگران نداشته و دوست دارد تنها باشد.
- از برقراری تماس چشمی اجتناب می کند.
- نسبت به لمس جسمی واکنش های خاصی بروز می دهد.
- تمایلی به دلداری اطرافیان در زمان ناراحتی ندارد.
- درک احساسات دیگران برای او بسیار سخت است.
- زمانی که اطرافیان سعی می کنند او را در راه رفتن و ایستادن کمک کنند، همکاری نمی کند.
ارتباط های کلامی
حدود ۴۰ درصد از کودکان اوتیسمی قادر نیستند حرف بزنند و بین ۳۰-۲۵ درصد از آن ها در سنین پایین، تعدادی از مهارت های گفتاری را یاد می گیرند ولی با گذشت زمان، آن ها را از دست می دهند. گروه دیگری از این کودکان حرف زدن را دیرتر از سایر هم سن و سالان شروع می کنند. اغلب مبتلایان به این اختلال در زمینه گفتاری با مشکلاتی مواجه هستند همچون:
- اغلب دچار تاخیر در گفتار و یادگیری مهارت های حرف زدن هستند.
- صدای یکنواخت و لحنی زمخت دارند.
- تکرار کلمات و عبارات در حرف زدن آن ها دیده می شود.
- از ضمایر به شکل درست استفاده نمی کنند، به عنوان مثال به جای من، تو را به کار می برند.
- قادر نیستند از زبان اشاره استفاده کنند.
- نمی توانند کنایه، شوخی و ضرب المثل را در حرف های دیگران بفهمند.
الگوهای رفتاری
این کودکان معمولا رفتاری غیر معمول و سلایق خاصی دارند. به عنوان مثال:
- رفتارهای تکراری همچون تکان دادن دست، پریدن و چرخیدن در حرکات آن ها مشاهده می شود.
- انجام رفتارهای بیش از حد و حرکات مداوم (قدم زدن) در این کودکان شایع است.
- به فعالیت ها یا وسایل خاص علاقه بسیاری دارند.
- دوست دارند کارهای خود را به شکل روتین و طبق روال مشخص و همیشگی انجام دهند و هر گونه تغییر در این برنامه ها باعث ناراحتی شدید آن ها می شود.
- نسبت به لمس، نور و صدا حساسیت بالایی دارند.
- تمایلی به شرکت در بازی های وانمودی یا تقلید رفتار اطرافیان ندارند.
- هر غذایی را نمی خورند و در اکثر مواقع از غذاها بهانه می گیرند.
- در رفتار آن ها، ناهماهنگی و شلختگی مشهود است.
- معمولا رفتار های تکانشگری (انجام فعالیت بدون فکر) انجام می دهند.
- نسبت به خود و یا دیگران رفتار خشونت آمیز بروز می دهند.
کشف نشانه های اختلال اوتیسم
در صورتی که خانواده ها زودتر برای درمان اختلال اوتیسم اقدام کنند، میزان موفقیت روش های درمانی افزایش می یابد. بنابراین نیاز است که علائم هشدار دهنده ابتلا به این اختلال جدی گرفته شود در صورتی که مراحل رشدی در کودکان دیده نشد و یا با تاخیر رخ داد نیاز است که با پزشک متخصص مشورت گردد. از جمله این علائم طبیعی در کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لبخند زدن نوزاد در سن ۶ ماهگی
- تقلید کردن حالت صورت و صداهای اطراف در سن ۹ ماهگی
- انجام حرکاتی مانند تکان دادن دست یا حرکات اشاره ای در سن ۱۴ ماهگی
- حرف زدن به شکل تک کلمه ای در ۱۶ ماهگی و به کار بردن جملات ۲ کلمه ای یا بیشتر در سن ۲ سالگی
- انجام دادن بازی های تقلیدی در سن ۱۸ ماهگی
روش تشخیص اوتیسم توسط پزشکان
چنان چه اختلال اوتیسم در کودکان در سن کم تشخیص داده شود، میزان موفقیت روش های درمانی افزایش یافته و زندگی آن ها سریعتر به سمت طبیعی تر شدن می رود.
برای شناسایی این اختلال هیچ تست آزمایشگاهی وجود نداشته و پزشکان با دیدن رفتار کودک و شرح حال آن ها از سمت والدین نظر قطعی می دهند.
همانطور که اشاره شد این اختلال طیف وسیعی دارد و برخی از کودکان به طیف شدید آن مبتلا هستند و گروهی دیگر از نظر هوش معمولی هستند و می توانند زندگی مستقلی را تشکیل دهند. متخصص اطفال طی تشخیص دو مرحله ای به ارزیابی رفتار کودکان می پردازند.
بررسی و معاینه کودک
برای تشخیص ابتلا به اوتیسم نیاز است که متخصصان رفتار اطفال کودک را در سنین ۱۸ و ۲۴ ماهگی ببینند و با او حرف بزنند.
همچنین اطلاعاتی که پدر و مادرها درباره سابقه خانوادگی ابتلا به این اختلال و نحوه رشد و رفتار کودک به پزشک می دهند برای تشخیص قطعی بسیار کمک کننده است. معمولا پزشک سوالاتی از این دست از والدین می پرسد:
- آیا کودک توانسته در ۶ ماهگی لبخند بزند؟
- در سن ۹ ماهگی کودک قادر به تقلید صداها و حالت چهره افراد بوده است؟
- در سن یک سالگی، کودک رفتار مبنی بر تولید صدا انجام داده است؟
- به انجام رفتارهای غیر طبیعی و تکراری می پردازد؟
- از برقراری تماس چشمی با دیگران خودداری می کند؟
- می تواند با دیگران ارتباط گرفته و با همسن و سالان خود دوستی کند؟
- نسبت به اتفاقات پیرامون توجهی دارد؟
- از صدایی یکنواخت برخوردار است؟
- قادر به درک حالات، احساسات و پیام های دیگران هست؟
- حساسیتی به نور، صدا یا دمای محیط نشان می دهد؟
- با مشکلات گوارشی یا اختلالات خواب مواجه است؟
- تمایلی به خشم یا آزار دیگران دارد؟
پاسخ درست به این قبیل سوالات به پزشک جهت تشخیص دقیق تر اختلال اوتیسم، بسیار کمک می کند. چنان چه در بررسی های صورت گرفته، مشخص شد که مشکلی وجود ندارد، ارزیابی پایان می گیرد ولی در صورتی که مشاهده مشکل، نیاز است که کودک برای انجام آزمایشات مختلف توسط متخصص های دیگر نیز ویزیت گردد.
سایر آزمایشات جهت تشحیص اختلال اوتیسم
در صورتی که نیاز باشد از کودک آزمایشات دیگری نیز گرفته شود، سایر متخصصان همچون متخصص اطفال، پاتولوژیت، گفتار درمان، کار درمانگر و متخصص اعصاب باید حضور داشته باشند.
این بررسی ها به این دلیل صورت می گیرد تا میزان توانایی های مهارت های زبانی، سطح شناختی کودک و انجام کارهای روزمره همچون غذاخوردن، لباس پوشیدن و... مشخص گردد.
زمانی می توان اختلاف اوتیسم را در کودکان تشخیص قطعی داد که در زمینه های زیر با مشکلاتی مواجه باشد:
مشکلاتی در زمینه برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی
اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم مشکلاتی در زمینه ایجاد ارتباط با دیگران، درک علائم اجتماعی، برقراری تماس چشمی دارند.
این کودکان معمولا دیرتر از سایر کودکان مهارت های گفتاری را به دست می آورند و همچنین برای انجام مهارت های ماهیچه ای جهت انجام فعالیت هایی همچون ورزش، کشیدن نقاشی و نوشتن با چالش مواجه هستند.
الگوهای رفتاری محدود و تکراری
در رفتار کودکان اوتیسمی اغلب حرکات نوسانی بدن و تکرار عبارات دیده می شود. آن ها وابستگی بسیاری نیز به روال ثابت دارند و هرگونه تغییرات در عادات، ناراحتی و خشم آن ها را در پی دارد. همچنین کودکان اوتیسمی معمولا به موضوعات خاصی دقت و تمرکز زیادی نشان می دهند.
درمان اوتیسم
اوتیسم از جمله اختلالاتی است که طیف وسیعی داشته و روش های درمان آن وابسته به نیازهای هر شخص است. در برخی افراد نیاز است که روش های درمانی به کار گرفته شود تا گفتار، رفتار و سایر مشکلات آن ها رفع شود. روش های درمانی به طور کلی در گروه های زیر طبقه بندی می شوند:
- درمان های رفتاری و ارتباطی
- درمان های دارویی و رژیم غذایی
- استفاده از روش های مکمل همچون موسیقی درمانی یا هنر درمانی
درمان اولیه این اختلال معمولا شامل چند حوزه رفتاری، برقراری ارتباط، انسجام حسی و توسعه مهارت های اجتماعی است. برای درمان بهتر نیاز است که پدر و مادرها، معلمین و متخصصان آموزشی و پزشکان با یکدیگر همکاری داشته باشند.
تحلیل رفتار کاربردی ( ABA)
این روش در محیط های آموزشی و کلینیک ها به کار گرفته می شود تا کودکان رفتارهای مثبت را آموخته و رفتارهای منفی را انجام ندهند. ABA باعث تقویت و بهبود سایر مهارت های شخصی می شود و در موقعیت های مختلف از روش های مختلف استفاده می گردد که عبارت اند از.
آموزش های آزمایش مجزا (DTT)
در این روش، دروس ساده و حمایت های مثبت به کار می رود.
آموزش پاسخ محور (PRT)
استفاده از این روش، تقویت انگیزه جهت آموزش و برقراری ارتباط را به دنبال دارد.
مداخله رفتاری فشرده اولیه (EIBI)
استفاده از این روش برای کودکان کمتر از ۵ سال نتایج بسیار خوبی دارد.
مداخله رفتاری شفاهی (VBI)
این روش بر بهبود مهارت های گفتاری تمرکز دارد.
درمان و آموزش کودکان مبتلا به اوتیسم و کودکان دارای نقض ارتباطی وابسته (TEACCH)
در این روش، جهت آموزش مهارت های روزمره همچون پوشیدن لباس از علائم بصری مانند کارت های دارای عکس به کار گرفته می شود. حتما باید اطلاعات به بخش های کوچکتر تقسیم گردند تا کودک به آسانی آن ها را بیاموزد.
سیستم ارتباطی تبادل تصاویر (PECS)
در این روش، نمادها جایگزین کارت های عکس دار شده اند و کودک می آموزد که پرسش هایی را مطرح کند و با کمک این نمادها با دیگران ارتباط بگیرد.
کاردرمانی
این روش درمانی به کودکان می آموزد که چگونه مهارت های روزمره همچون لباس پوشیدن، غذا خوردن و... را بیاموزند و با دیگران بتوانند ارتباط بگیرند تا مستقل شوند.
درمان انسجام حسی
بسیاری از این کودکان حساسیت بالایی نسبت به شنیدن صدا و لمس شدن دارند. این روش درمانی به آن ها کمک کرده تا بیاموزند چگونه به اطلاعات حسی واکنش دهند.
درمان های رژیمی و دارویی
استفاده از داروها به کودکان کمک می کند که فعالیت های مرتبط با درمان های رفتاری و گفتاری را بهتر انجام دهند. معمولا جهت رفع اضطراب، اختلالات توجه، بیش فعالی و افسردگی داروهایی به کودک داده می شود.
همچنین مشخص شده که اغلب کودکان اوتیسمی در برخی از ویتامین ها و مواد معدنی دچار کمبود هستند، اگرچه این کمبود ها عامل ایجاد این اختلال محسوب نمی شوند ولی تحقیقات مختلف اثبات کرده اند که مصرف مکمل های تغذیه ای، علائم این اختلال را کاهش می دهد.
از جمله این مکمل ها می توان به ویتامین B و منیزیم اشاره کرد. در مواردی نیز دیده شده که آلرژن ها باعث تشدید علائم این اختلال می شوند، حذف این گونه مواد تاثیر زیادی بر بهبود علائم اوتیسم دارد.
داروهای مورد استفاده در درمان علائم اوتیسم
تاکنون هیچ روش درمانی قطعی برای این اختلال کشف نشده است ولی اغلب پزشکان برای رفع مشکلات جانبی آن ها همچون افسردگی، تشنج، اختلالات خواب و مشکلات توجه داروهایی را تجویز می کنند. چنان چه درمان های دارویی با درمان های رفتاری ترکیب شوند، نتیجه بهتری به دست می آید. از جمله داروهای تجویزی می توان ریسپریدون، مهار کننده های باز جذب سروتونین (SSRIs)، داروهای ضد اضطراب و داروهای محرک را نام برد.
درمان مکمل
استفاده از این روش های درمانی باعث بهبود یادگیری و مهارت های ارتباطی در مبتلایان به اختلال اوتیسم می شود. از جمله این درمان ها می توان موسیقی درمانی، حیوان درمانی مثل اسب سواری را نام برد.
تغذیه
پزشکان برای افراد مبتلا به اختلال اوتیسم، استفاده ار رژیم غذایی خاصی را پیشنهاد نمی کنند. اما نیاز است که رژیم غذایی مناسبی در اختیار آن ها قرار گیرد. اغلب کودکان اوتیسمی نسبت به غذایی که می خورند، حساسیت بالایی دارند و مشخص شده که حذف گلوتن و کازئین از رژیم غذایی آن ها موجب بهبود علائم این اختلال می شود.
این کودکان معمولا دارای اختلالاتی در زمینه غذا خوردن هستند مانند مشکل بلع و هضم، حساسیت به آلرژن ها، مقاومت در برابر خوردن غذا.
مصرف مکمل ها
طبق نتایج تحقیقات صورت گرفته مشخص شده که مصرف مکمل ها، باعث تقویت و بهبود علائم این اختلال می شود. به عنوان مثال:
اسیدهای چرب
مصرف اسیدهای چرب همچون امگا 3 و امگا 6 ، موجب توسعه مغز و سیستم ایمنی شخص می شود. برای تامین امگا 3 مورد نیاز بدن باید غذاهای دریایی را مصرف کرد. هم چنین خوردن گوشت، تخم مرغ، لبنیات و روغن های گیاهی موجب رفع نیاز اشخاص به امگا 6 می گردد.
پروبیوتیک ها
باکتری های مفید به عمل هضم، کنترل تورم و التهاب کمک می کنند. محل زندگی این باکتری ها دستگاه گوارش بوده، هر چند با مصرف مکمل های پروبیوتیکی نیز می توان این میکروب های مفید را به دست آورد.
ویتامین ها و مواد معدنی
کودکان مبتلا به اوتیسم به دلیل حساسیت بالایی که در مصرف غذاها دارند اغلب از مقادیر کمی از ویتامین ها و مواد معدنی برخوردار هستند. استفاده از این مکمل ها موجب تعادل در سیستم بدنی کودک شده و مواد مغذی مورد نیاز آن ها را نیز تامین می کند.
پیشگیری از بروز اختلال اوتیسم امکان پذیر است؟
علم پزشکی تاکنون علت دقیق ابتلا به این اختلال را کشف نکرده است اما نقش ژنتیک و توارث ژنی در ابتلا به این اختلال پررنگ است. هم چنین کارشناسان احتمال می دهند در صورتی که در دوران بارداری، مادر در معرض مواد شیمیایی خاصی قرار گیرد، نوزاد ممکن است به این اختلال دچار شود. اگرچه پیشگیری از ابتلا شدن کودک به اختلال اوتیسم امکان پذیر نیست ولی تغییر سبک زندگی موجب کاهش خطر ابتلا می شود.
زندگی سالم: برای داشتن یک زندگی سالم حتما باید مادر نسبت به انجام چکاب های ماهانه، مصرف رژیم غذایی، حرکات ورزشی، مراقبت های قبل از زایمان و مصرف ویتامین ها حساسیت لازم را داشته و پیگیر باشد.
عدم مصرف دارو در زمان بارداری: مادران در دوران بارداری باید قبل از خوردن داروها به ویژه داروهای ضد تشنج با پزشک متخصص مشورت کنند.
عدم مصرف الکل: مصرف الکل در دوران بارداری نباید صورت گیرد و اثرات بسیار مخربی بر سلامتی جنین دارد.
درمان مشکلات سلامتی: چنان چه شخصی به بیماری های سلیاک یا فنیل کتونوری ابتلا دارد، باید به توصیه های پزشک جهت کنترل آن ها عمل کند.
انجام واکسیناسیون: تزریق واکسن سرخچه (سرخک آلمانی) قبل از حاملگی باید صورت گیرد و انجام این کار باعث پیشگیری از ابتلا به اوتیسم مرتبط با سرخچه می شود.
اختلالات اوتیسم در افراد بزرگسال
ابتلا به اختلال اوتیسم معمولا در سنین کودکی و قبل از ۵ سالگی تشخیص داده می شود. والدین اغلب با دیدن علائم هشدار دهنده همچون عدم برقراری تماس چشمی، انجام حرکات تکراری و مباحث حسی کودک را برای ارزیابی دقیق تر نزد متخصص اطفال می برند. در صورتی که شخص بزرگسال به تازگی متوجه این اختلال شده است احتمال دارد که در ابتدا فقط علائم خفیفی داشته که شناسایی درست صورت نگرفته است.
گروهی از بزرگسالان با مشاهده اختلال اوتیسم در یکی از اعضا خانواده به دنبال تشخیص این اختلال در خود می گردند و تعدادی دیگر نیز زمانی که برای بیماری دیگری مراجعه می کنند از ابتلای خود به این وضعیت آگاه می شوند.
اغلب تشخیص این اختلال در افراد بزرگسال به سختی انجام می گیرد، به دلیل اینکه آزمایش و آزمون خود ارزیابی برای آن ها وجود نداشته و هم چنین بزرگسالان می توانند به راحتی علائم خود را کنترل کنند.
میزان شیوع اوتیسم
طبق گزارش منتشر شده در سال ۲۰۱۸ از مرکز کنترل و پیش گیری، میزان شیوع اختلال اوتیسم در بین کودکان آمریکایی، از هر ۵۹ تولد، یک کودک مبتلا اعلام شد.
میزان مبتلایان در کل جهان به گفته سازمان جهانی بهداشت از هر ۱۶۰ نفر تولد، یک کودک است. در ایران نیز میزان فراوانی افراد اوتیسمی، از هر ۱۵۰ تولد یک مورد گفته شده است.