وب لاگ فرزندان برتر

این وبلاگ بازتاب دهنده محتویات وب سایت فرزندان برتر است.

وب لاگ فرزندان برتر

این وبلاگ بازتاب دهنده محتویات وب سایت فرزندان برتر است.

در این وب سایت شما مطالب دست اول وب سایت فرزندان برتر را مشاهد خواهید نمود.

۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «کودکان بیش فعال» ثبت شده است

  • ۰
  • ۰

طبق نظر کارشناسان، شکل گیری شخصیت کودک از نخستین روزهای تولد آغاز می شود. نوزاد از همان روزهای نخست قادر است که نوازش مادر را درک کند و نسب به آن واکنش حسی بروز دهد.

شخصیت کودک تا سن دو سالگی از نظر خصوصیات فطری تکمیل شده و پس از آن تاثیر عوامل محیطی بر ویژگی های اکتسابی قابل مشاهده است. در این سن کودک می تواند درخواست های مادی و نیاز های فیزیکی خود را به راحتی بگوید.

به طور مثال در زمان گرسنگی، غذا بخاهد و یا در زمان تشنگی، آب طلب کند. ولی کودک در این سن قادر نیست که درباره خواسته های روحی و معنوی خود را صحبت کند و آن ها توسط فعالیت های دیگر به جز بیان مستقیم قابل مشاهده هستند.

معمولا شناخت کودکان توسط نقاشی کشیدن، داستان گویی و بازی کردن صورت می گیرد. به عبارتی نقاشی به منزله زبان کودک بوده تا دیگران نسبت به دنیای درونی و روح کودک آگاهی کسب کنند و حتی می توان مواردی همچون ناسازگاری، بیماری و شغل آینده او را نیز متوجه شد.

چنان چه کودک کشیدن نقاشی را دوست داشته باشد، با انجام این کار به او احساس لذت دست خواهد داد ولی اگر اطرافیان موجب اجبار و فشار برای کشیدن نقاشی شوند، کودک این کار را از روی علاقه درونی انجام نخواهد داد و نمی توان چندان به نقاشی های او استناد کرد.

اغلب افراد، خط خطی کردن کاغذ توسط کودک را کاری بدون مفهوم و معنا تلقی می کنند ولی باید توجه داشت که کودکان بسته به محدوده سنی از خط خطی کردن کاغذ منظور خاصی دارند.

عوامل فردی و تکاملی بر معنا و مفهوم خطوط ترسیم شده توسط کودک تاثیر دارند. طبق دیدگاه روان تحلیلی گری، نقاشی های فرا فکن به شکل غیر مستقیم موجب شده که از جهان درونی کودک تصویر درستی به دست آید.

آثار نمادین در نقاشی های کودکان به منزله مفاهیم، نگرش ها، پویایی، ادراک و پاسخ به محیط بیرون، احساسات و خاطرات اضطراب انگیز است. چنان چه بتوان این نقاشی ها را به خوبی تفسیر کرد، می توان زمینه را برای رشد و پویایی درونی کودکان در آینده فراهم کرد.

در حقیقت با کمک نقاشی می توان اطلاعاتی راجع به این که، کودک چه تصوری درباره خود دارد و به چه نحوی تمایل دارد با جهان بیرون ارتباط بر قرار کند، کسب کرد.

مراحل نقاشی کودکان

  • در این مرحله کودک، حرکات عضلانی و تاثیر بر کاغذ و یا زمین انجام داده که به شکل نقطه، خط و یا لکه دیده می شود.
  • کشیدن خط به شکل نا منظم و غیر قابل کنترل دیده می شود ( خط نخست به شکل افقی رسم شده و سپس عمودی)
  • در این مرحله کودک به سمت کشیدن طرح های واقع گرایانه و تکمیل کننده می رود.
  • کودک توانایی کشیدن اشکال یا تصاویر احساسی و عقلانی را به دست می آورد.

سیر تکاملی نقاشی کودکان در سنین مختلف

به طور کلی سیر تکاملی ترسیم نقاشی در کودکان شامل مراحل زیر است:

  • 12 ماهگی: کودک به شکل تقلیدی، خطوطی را به سمت جلو و عقب می کشد.
  • 15 ماهگی: معمولا نقاشی های کودک در این سن به شکل نقطه نقطه است.
  • 18 ماهگی: کودک سعی می کند به صورت خود به خودی، خط خطی کردن را آغاز کند.
  • 2 سالگی: کودک 2 ساله معمولا به تقلید خطوط عمودی می پردازد.
  • 5/2 سالگی: معمولا در این سن در نقاشی های خود به ترسیم خطوط حلقوی، افقی عمودی روی می آورد.
  • 3 سالگی: کودک سعی می کند مداد را همانند بزرگتر ها گرفته و به در خواست دیگران اشکالی را که کشیده، نام گذاری می کند.
  • 4 سالگی: کودک قادر است که تصویر انسان را با دو عضو نقاشی کند.
  • 5 سالگی: می تواند اشکالی مانند مثلث، مربع و همچنین تصویر انسان را همراه با بدن و گردن بکشد.
  • 6 سالگی: کودک در این سن توانایی کشیدن آدم به صورت دو بعدی دارد و اشکال را به شکل ادغام شده ترسیم می کند.
  • 9 سالگی: قادر است که اعضای داخلی بدن را در نقاشی خود بکشد.
  • 12 سالگی به بعد: کودک می تواند عکس ماشین، پرنده، خانه، هواپیما و ... را کشیده و جزییات آن ها را تکمیل کند و همچنین درباره آن ها قصه نیز تعریف کند.

ارزش بیانی نقاشی

  • در تغییر و تحول در کشیدن نقاشی های کودکان عواملی مانند، رشد و تکامل انسان،  رشد و تحولات ذهنی کودک و نحوه ارتباط با افراد بزرگسال تاثیر دارد. کودکان معمولا به کشیدن تصورات ذهنی خود می پردازند و واقعیات اطراف را کپی نمی کنند.
  • بررسی رشد کودک و آزمون های سنجش هوش
  • آگاهی و بررسی مسائل روانی-عاطفی
  • برون ریزی هیجانات درونی و کاهش تنش های داخلی

آزمون های زیادی برای شناخت شخصیت و خصوصیات روانی و رفتاری کودکان طراحی شده که در ادامه به چند تا  از آن ها اشاره شده است.

آزمون نقاشی آدم  (DAP)

مک آور در سال 1994 این آزمون را طراحی کرد ولی اشخاصی همچون همر، هندلر، اوربان و کوپیتر در سال های مختلف آن را وسعت دادند. استفاده از این آزمون باعث می شود که در نقاشی های فرافکن علاوه بر شناخت شخصیت، به تفسیر آن نیز کمک گردد.

آزمون خانه-درخت- آدم توسط باک طراحی شد که در آن علاوه بر تصویر انسان، خانه و درخت نیز دارای معنا و مفهوم هستند. تجسم رمزی و ناخودآگاه شخصیت کودک از طریق خانه و آدمک مشخص بوده و نشانگر تعادل عاطفی و میزان طراز عقلی شخص است.

توجه به این نکته ضروری است که نتایج این آزمون ها به تنهایی کمک کننده نبوده و نیاز است که سایر آزمون های روان شناسی نیز در این زمینه به کار گرفته شود.

با استفاده از نقاشی های ترسیم شده توسط کودک می توان مشکلات روانی و رفتاری کودکان را تشخیص داد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره شده است.

اختلال بیش فعالی

این اختلال یکی از شایع ترین اختلالات حال حاضر در بین کودکان محسوب می شود و طبق نظر کارشناسان حدود 20 درصد کودکان به آن مبتلا هستند. خوشبختانه امروزه پدر و مادر ها نسبت به سلامتی روح و روان فرزندان خود توجه بیشتری داشته و پیگیر آن هستند.

این اختلال معمولا با سه علامت بیش فعالی، عدم توجه و تمرکز و بروز حرکات تکانشی همراه است اما باید توجه کرد هر نوع پر تحرکی مربوط به اختلال بیش فعالی نبوده و گاه عوامل محیطی سبب بروز علائم مشابه می شوند.

برای شناخت بهتر این علائم و کمک به تشخیص دقیق تر، موسسه فرزندان برتر مقاله ای با عنوان " خصوصیات بیش فعالی" بر روی سایت قرار داده که مطالعه آن برای افزایش آگاهی والدین مفید است و پیشنهاد می گردد.

همان طور که اشاره شد نقاشی کشیدن به منزله زبان کودکان بوده و با استفاده از آن می توان به مشکلات و اختلالات کودکان پی برد. در این مطلب به برخی از نکات مرتبط با این اختلال و نقاشی کودکان اشاره شده است.

شاخص های پرخاشگری

  • ترسیم خط ها به شکل بسیار سفت و پر رنگ
  • کشیدن تصویر انسان در ابعاد بسیار بزرگ
  • کشیدن لب ها به صورت پهن و بزرگ
  • قرار دادن اجزا به شکل نامناسب
  • نداشتن اتصال در بین اجزا
  • کشیدن سلاح یا وسایل تیز و برنده
  • ترسیم پاها به شکل باز

مشخصات هیجانی در ترسیم نقاشی کودکان

  • شاخص های مرتبط با افسردگی

  • کشیدن نقاشی و تصاویر انسان ها در ابعاد بسیار کوچک
  • استفاده از حاشیه و پایین کاغذ فقط جهت نقاشی
  • نکشیدن دهان در تصویر انسان ها
  • حذف برخی اجزا بدن اشخاص
  • ترسیم انسان ها به شکل دراز، لاغر و بدون صورت
  • کشیدن بازوهای آدم ها به شکل پهن و کوتاه
  • ترسیم بازوها به شکل متصل به تنه بدن
  • شاخص های تکانشگری

  • نکشیدن برخی موارد در نقاشی
  • علاقه به ترسیم سمت چپ انسان ها
  • رعایت نکردن تناسب در زمان ترسیم اعضا بدن اشخاص
  • ترسیم محتواهای پرخاشگرانه
  • نکشیدن اجزا مهم بدن
  • اختصاص زمان زیاد جهت کشیدن نقاشی
  • ترسیم شانه ها اشخاص به شکل نا مناسب
  • شاخص های مرتبط با ناسازگاری

  • کشیدن سر افراد به شکل بسیار ساده
  • ترسیم بدن اشخاص به صورت ساده و کلی
  • ضعف در کیفیت هنری و دقت
  • عدم ترسیم ساق، بازوها، ران و پنجه ها افراد در نقاشی
  • تغییر دادن مفاهیم
  • عدم رعایت توازن عمودی در هنگام ایستادن
  • شاخص های مرتبط با اضطراب

  • کشیدن خطوط به شکل نازک و بسیار با شتاب
  • کشیدن جزییات غیر مهم
  • زدن سایه های تیره و روشن در نقاشی
  • تغییرات خفیف
  • کشیدن پاها به صورت کوچک و نا استوار
  • دهان اشخاص به شکل خط، بدون نظم و به صورت خنده عصبی رسم می شود.
  • کمک گرفتن از مداد پاک کن
  • کشیدن دست های اشخاص  به شکل بسیار باز

با استفاده از آزمون های ترسیم خانواده می توان مشکلات ارتباطی را نیز شناخت. برخی از ویژگی ها و علائم موجود در آزمون ترسیم خانواده همچون ارزنده سازی، نا ارزنده سازی، نحوه ارتباط کودک با اعضا خانواده و ترسیم نکردن برخی افراد کمک می کند تا به چگونگی رابطه بین کودک و اعضا خانواده پی برد.

طبق نظر کارشناسان در این آزمون، چنان چه کودک در نقاشی خود شخصی را نسبت به دیگران قد بلندتر و بزرگتر بکشد نمایانگر این است که آن فرد در ذهن کودک از دیگران بهتر بوده و وابستگی عاطفی به او دارد و به آن ارزنده سازی می گویند.

در زمینه ناارزنده سازی، قضیه به صورت بر عکس است. در صورتی که کودک در نقاشی خود، شخصی را حذف، کوچک و ناقص تر و در پایان کار بکشد، نشان می دهد که در ذهن کودک آن شخص نسبت به سایرین بدتر بوده و به نوعی در این نقاشی بی ارزش تلقی شده است.

زمانی که در نقاشی کودک ارزنده سازی پدر و مادر دیده شود، بیانگر رابطه خوب کودک با آن ها است همچنین نا ارزنده سازی والدین در نقاشی کودک به ارتباط غیر سازنده کودک و آن ها اشاره دارد.

در مواردی که تصویر مادر از نقاشی کودک حذف گردد، گفته می شود که بین کودک و او رابطه سازنده ای  وجود ندارد. در صورتی که درباره حذف پدر به طور قطع نظری داده نمی شود و ممکن است دلیل این کار شاغل بودن پدر در محیط خارج از منزل باشد.

1. تفاوت کودکان بیش فعال و کودکان عادی در ترسیم آدمک ها

  • معمولا آدمک هایی که کودکان بیش فعل در نقاشی خود می کشند، به نحوی هستند که تصور می شود از دنیا رو بر گردانده اند. دلیل آن، این است که کودکان بیش فعال معمولا از نظر روانی به شدت آشفته هستند و قادر نیستند با دیگران ارتباطی سازنده ایجاد کنند. این موضوع نیز در نقاشی های آن ها قابل مشاهده است، همچون سایر کودکان که در ترسیم نقاشی های آن ها، تمایلات به شکل واضح قابل مشاهده اند.
  • آدمک ها در نقاشی این کودکان در پایین برگه و با استفاده از خطوط کم رسم می شوند که دلیل آن این است که اغلب این کودکان به دلیل شرایط خاصی که دارند، دید خوبی نسبت به خود نداشته و دارای سطح بالا اضطراب و افسردگی نیز هستند.

2. متفاوت ترسیم کردن خانواده توسط کودکان بیش فعال

کودکان بیش فعال خانواده را نسبت به سایر کودکان در نقاشی های خود متفاوت می کشند و از این تفاوت ها می توان موارد زیر را نام برد:

  • استفاده کم از خطوط جهت نقاشی
  • ترسیم آن در قسمت پایین صفحه
  • ضعف در غنا
  • کشیدن دست اشخاص به شکل باز به سمت اطراف
  • کشیدن خود به شکل ارزنده سازی شده
  • ترسیم اعضا خانواده همچون خواهر و برادر ها به صورت نا ارزنده سازی شده
  • کشیدن پدر و مادر به شکل فاصله دار

معمولا در تفسیر این نتایج گفته می شود، به دلیل این که کودکان بیش فعال همواره از سوی دیگران طرد می شوند به حمایت، جلب توجه و محبت اطرافیان نیاز دارند و در زمان کشیدن معمولا دست ها را به شکل باز می کشند که بیانگر این بوده که به حمایت و پذیرش دیگران نیاز دارند.

معمولا در خانواده های که کودک بیش فعالی وجود دارد، سازمان خانواده دچار تزلزل شده و در آرامش و آسایش آن ها خلل به وجود می آید. این والدین در مواجهه با مشکلات مختلف یک دیگر را متهم می کنند. بنابراین آشفتگی بین روابط پدر و مادر ایجاد شده و کودک نیز این موضوع را درک می کند و به شکل نا خود آگاه آن ها را در زمان ترسیم نقاشی خود از هم دور می کشد.

معمولا والدین نگرش خوبی نسبت به کودک بیش فعال خود در مقایسه با سایر فرزندانشان ندارند و کودک این موضوع را متوجه می شود. چنین رفتارهایی باعث می شود که کودک احساس حسادت نسبت به سایر خواهر و برادر هایش داشته باشد. و این قبیل احساسات را در زمان ترسیم نقاشی بروز دهد و آن ها را به شکل نا ارزنده سازی ترسیم کند.

کودکان بیش فعال به دلیل بروز رفتارهای خاص معمولا از سوی اطرافیان طرد می شوند و کم کم می آموزند که روی دیگران چندان حسابی باز نکرده و بر روی خود سرمایه گذاری کنند و به همین دلیل در زمان کشیدن نقاشی خود را ارزنده سازی می کنند.

زمانی که کودک در نقاشی خود یک آدم را می کشد در واقع با استفاده از آن به بیان تصویر خود و یا درکی که از بدن و علایق خود دارد، می پردازد. در ادامه به شکل خلاصه به نماد های اصلی اندام ها در نقاشی کودکان اشاره می کنیم:

  • سر

تصویر سر در نقاشی کودکان، بیانگر شخصیت، توانایی تفکر، قدرت هوش بوده و همچنین علت اصلی کنترل فشارهای درونی است. کودکان در نقاشی خود معمولا سر را به شکل بزرگ می کشند ولی چنان چه ابعاد سر بیش از حد طبیعی بزرگ باشد، نشان دهنده این است که خود را بزرگتر از حد طبیعی می بیند.

  • صورت

معمولا در نقاشی کودکان پرخاشگر، جزییات صورت افراد به شکل غیر عادی بزرگ کشیده می شوند اما کودکان خجالتی فقط نگاهی اجمالی به جزییات کرده و سپس فقط دایره صورت را می کشند، در موارد نادری آن ها صورت را از نیم رخ ترسیم می کنند.

  • دهان و دندان ها

کشیدن دهان و دندان ها معمولا نشان دهنده احتیاج به مواد خوردنی بوده و در مواردی نیز پرخاشگری یا مسائل جنسی را نیز بیان می کند. اگر در ترسیم نقاشی، لب ها به شکل بسته کشیده شده باشند، بیانگر وجود تنش و فشار است و همچنین کشیدن چانه به منزله نماد قدرت مردانگی تلقی می شود.

  • چشم ها

با استفاده از چشم ها می توان دنیای درونی و میزان سطح اجتماعی کودک را متوجه شد. به دلیل ارزش زیبایی چشم ها، کودکان معمولا در نقاشی ها، آن ها را بزرگ ترسیم می کنند.

  • بینی

در برخی موارد کشیدن بینی در نقاشی نشانگر وجود مشکلات جنسی است.

  • سایه زدن

چنان چه در نقاشی کودکان، بر روی برخی از اجزا بدن سایه زده شود، بیانگر این بوده که در آن قسمت ها، مشکل یا اختلالی وجود دارد.

  • خانه

در نقاشی کودکان در بیشتر مواقع خانه به شکل پیش پا افتاده رسم می شود ولی با رشد کودک و افزایش سن، ترسیم آن شکل بهتری به خود می گیرد. در مواردی که پدر و مادر از یک دیگر طلاق گرفته باشند، خانه به شکل دو قسمت به تصویر کشیده شده و معمولا برای آن دو در ورودی وجود دارد.

  • خورشید

ترسیم خورشید در نقاشی کودکان نشان دهنده امنیت، شادی، گرما، قدرت و در برخی مواقع مظهر و نماد پدر خوب است. در زمانی که رابطه خوبی بین کودک و پدرش برقرار باشد، در نقاشی های کودک، خورشید کامل بوده و می درخشد. چنان چه ارتباط درستی بین آن ها وجود نداشته باشد، کودک خورشید را پشت کوه کشیده و یا در افق به شکل قوی ترسیم می کند. در مواقعی نیز که ترس از پدر وجود داشته باشد، رنگ خورشید قرمز و یا سیاه است.

  • آسمان و زمین

ترسیم آسمان در نقاشی کودکان به مفهوم الهام و پاکی بوده ولی زمین نشان دهنده ثبات و امنیت است. زمانی که کودک سن کمی دارد، برای کشیدن زمین از هیچ خطی استفاده نمی کند ولی با رسیدن به سن 5 یا 6 سالگی که توانایی درک دلایل منطقی به دست می آورد، قادر است که زمین را بکشد.

ارتباط اعتماد به نفس کودکان با نحوه کشیدن نقاشی

طبق نظر کارشناسان بین اعتماد به نفس کودکان و ترسیم نقاشی آن ها رابطه ای وجود دارد. چنان چه کودک تمام برگه یا ورق خود را از نقاشی پر کند گفته می شود که اجتماعی بوده و اعتماد به نفس بالایی دارد. اما در صورتی که کودک در صفحه نقاشی خود فقط قسمت کمی را استفاده کند، نشانگر اعتماد به نفس پایین او خواهد بود.

والدین باید توجه کنند که اختلال بیش فعالی باعث عوارض نا خواسته در کودکان شده که ممکن است عدم درمان به موقع آن عوارض زیادی همچون عملکرد پایین تحصیلی، طرد از سوی اطرافیان و کاهش اعتماد به نفس به همراه داشته باشد.

برای درمان این اختلال، استفاده از روش های دارویی، درمان اصلی محسوب می شود. تجویز دارو توسط پزشک فقط سبب آرام کردن کودک نشده بلکه  عملکرد  بهتر او در زمان انجام فعالیت ها را نیز به همراه دارد.

در کنار درمان های دارویی، روش های متعددی مانند رفتار درمانی، کار درمانی، آموزش خانواده ها، ورزش، درمان خانگی و کمک از گیاهان دارویی و نوروفیدبگ نیز باعث کنترل این علائم می شوند که برای آشنایی بهتر با جزییات آن ها مطالعه مقالات سایت توصیه می شود.

کار درمانی برای کودکان بیش فعال

در این روش، متخصصان کار درمانگر روی نیازهای کودک بیش فعال متمرکز شده و همچنین به بهبود و تقویت مهارت هایی همچون سازماندهی و هماهنگی فیزیکی، افزایش کارآمدی در زمان انجام فعالیت های روزانه نیز می پردازند.

در گام نخست این متخصصان باید به بررسی تاثیر این اختلال بر زندگی فردی، اجتماعی کودک پرداخته تا بتوانند اطلاعاتی راجع به توانایی ها و ضعف ها کودک کسب کرده و متناسب با آن ها تمارینی تعیین کنند.

معمولا بازی های مانند گرفتن یا زدن توپ توسط کار درمانگرها برای افزایش هماهنگی با کودک داده می شود و تمارینی نیز جهت کاهش عصبانیت و ضعف و تمرکز نیز ارائه می شود. از دیگر نتایج کار درمانی می توان به تقویت مهارت اجتماعی و فعالیت های روزانه و نوشتن با دست اشاره کرد.

اگر چه برای کنترل علائم این اختلال روش های مختلفی وجود دارد ولی طبق نظر کارشناسان متخصص کودک، استفاده از روش کار درمانی برای بهبود ناتوانی در هماهنگی و سازماندهی کودکان بیش فعال از دیگر روش ها کارآمد تر است.

نقاشی کودکان بیش فعال

  • فرزندان برتر
  • ۰
  • ۰

آموزش و تربیت کودکان دارای اختلال بیش فعالی نسبت به دیگر بچه ها سختر بوده و نیاز است که پدر و مادرها خلاقیت و نوآوری بیشتری در روش های تربیتی خود به کار ببرند‌.

 به طور کلی کودکان از نظر سختی تربیت به دو گروه تقسیم می شوند: گروه نخست کودکانی هستند که تربیت آنها سخت است و گروه دوم کودکانی اند که تربیت آنها نسبت به سایر بچه ها سختر است‌.

برخی از والدین در اغلب مواقع بیان می کنند که یکی از فرزندان آن ها نسبت به بقیه رفتار درستی نداشته و حتی باعث آزار اطرافیان نیز می شود و نمی دانند برای تربیت و آموزش او چه کاری باید انجام دهند.

کودکان دارای مهارت، استعداد و سلایق مختلف و متنوعی بوده و رفتارهای مختلفی نیز بروز می دهند. اینکه بدانیم چرا تربیت یک کودک نسبت به سایرین سخت تر است چندان اهمیتی ندارد و مهم طرز برخورد والدین با این مسئله است. در این مقاله به مسائل مرتبط با تربیت و آموزش کودکانی که دارای اختلال بیش فعالی و یا سایر مشکلات هستند، پرداخته شده است.

چرا آموزش یک کودک نسبت به سایر بچه ها سخت تر است؟

تربیت و آموزش برخی از کودکان، نیازمند صرف زمان و انرژی فراوان والدین آن ها است‌. در صورتی که پدر و مادرها مایل هستند که تمام فرزندان آنها به موفقیت برسند اما دارای کودکانی هستند که تربیت و آموزش آن ها نسبت به بقیه بچه ها سخت تر است حتما باید در زمینه فرزند پروری تلاش بیشتری داشته باشند.

 آموزش کودکانی که دارای اختلال بیش فعالی هستند برای پدر و مادرها و همچنین معلمان به منزله یک چالش بزرگ است. به دلیل اینکه این کودکان در مقایسه با سایر بچه ها از مشکلاتی مانند عدم توجه و تمرکز و بیش فعالی نیز رنج می برند.

برای بهبود کودکانی که اختلال بیش فعالی دارند و همچنین با مشکلات ضعف در توجه مواجه هستند، باید ۴ جنبه درمانی در نظر گرفته شود:

  • مدیریت پزشکی که معمولا با تجویز دارو همراه است.
  • تنظیم برنامه های آموزشی
  • جلسات مشاوره به صورت فردی یا گروهی
  • تنظیم برنامه های رفتاری

آموزش کودکان بیش فعال و دارای مشکلات تربیتی

عدم توجه و انجام حرکات بیش فعالی برخی از کودکان، موجب بروز رفتار تکانشی  آن ها می شود. از دیگر دلایل بروز رفتارهای نا مناسب این کودکان می توان مصرف داروهای درمان کننده آلرژی و همچنین نا امیدی کودکان از درمان را نام برد. این عوامل سبب می شوند که آموزش آن ها نسبت به سایر کودکان دشوار گردد.

والدین حتما باید نسبت به اینکه چه عاملی باعث بروز رفتار نامناسب کودک شده، آگاهی کسب کنند و در طول دوره تربیت و آموزش این قبیل کودکان باید صبر و شکیبایی بیشتری از خود نشان دهند.

زمانی که کودکان بیش فعال رفتار نا مطلوبی را بروز می دهند بهتر است که دخالت والدین در زمان مناسب صورت گیرد تا سریع تر این کودکان آرام شوند.

 به طور مثال بهتر است زمانی که مادر یک کودک بیش فعال، رفتاری مبنی بر این اختلال از فرزند خود دید، در زمان مناسب وارد عمل شود. او باید با مشاهده رفتار هیجان زده و بیش فعال کودک به او بگوید: امروز رفتار نا مناسب و هیجان زده ای داشتی اما بهتر است که دیگر آرام شوی. تا به این لحظه زمان خودت را به خوبی سپری کردی و من دوست ندارم دچار مشکل شوی. پس بهتره چند دقیقه با هم وقت بگذارنیم. دوست دارم الان برایت یک قصه تعریف کنم و تو بهتره با کشیدن چند نفس عمیق خودت را آرام کنی.

چنان چه مادر تا وقتی که رفتار کودک، غیر قابل کنترل شود صبر کند، به سختی می تواند او را آرام کند. در این شرایط نیاز است که مادر خونسرد بوده تا کودک سریع تر آرام شود‌.

 عصبانیت و فریاد زدن بر سر کودک موجب می شود که رفتارهای بدتری را بروز دهد‌. در این روش مادر نباید با حرف زدن به او بگوید که آرام شود، بلکه بهتر است در کنار فرزند خود بماند و با کمک تعریف داستان سبب شود کودک از انجام حرکات و رفتارهای نامناسب منصرف گردد.

گروهی از کودکان نیز زمانی آرام می گردند که موسیقی ملایم و یا داستان صوتی بشنوند و یا تلویزیون تماشا کنند. مادر می تواند از این روش در زمانی که کودک دچار هیجان زیادی شد، استفاده کند و کودک نیز می آموزد که با کنترل رفتار خود می تواند یک باز خورد خوب کسب کند. این تکنیک برای بسیاری از کودکان موثر است.

نکات و راه حل های خانگی جهت آموزش کودکان بیش فعال

ثبات رفتاری پدر و مادر ها باعث آموزش و تربیت بهتر کودکان بیش فعال می شود. این کودکان برای اینکه بتوانند یک رفتار خوب بروز دهند نیازمند ساختار صحیح رفتاری هستند.

والدین حتما باید برنامه ای تنظیم کنند که در آن ساعات و نحوه امور روزانه کودک بیش فعال ذکر شده باشد. به طور مثال زمان بیداری از خواب، غذا خوردن، انجام فعالیت های مدرسه، انجام بازی، دیدن تلویزیون و ....

برای تاثیر گذاری بهتر این برنامه ها نیاز است که نکاتی رعایت شود:

  • پدر و مادرها برای اینکه درک و علاقه کودک جهت استفاده از این برنامه افزایش یابد، حتما باید ساعت و یا تایمری جهت یاد آوری تهیه کنند و این وسایل کمک می کند که کودک بیش فعال که دچار مشکل توجه و حواس پرتی است نسبت به این امور تمرکز بیشتری داشته باشد.
  • والدین نباید بدون اطلاع قبلی، برنامه های تنظیم شده را تغییر دهند. کودکان بیش فعال باید نسبت به هر گونه تغییر از قبل اطلاع داشته باشند تا بتوانند خود را با شرایط جدید وقف دهند. مطلع شدن در لحظه آخر از تغییرات، تاثیر خوبی بر آموزش و تربیت آنها نخواهد داشت.
  • نیاز است که قوانین و مقررات بر روی کاغذی نوشته شوند. زیرا این کودکان معمولا فراموشکار هستند‌ و به سختی مسائل را به یاد می آورند. پدر و مادرها می توانند برای استفاده از این جدول و عمل به قوانین آن، جوایز تشویقی تعیین کنند تا کودکان برای اجرای این قوانین انگیزه بیشتری بگیرند.
  • همچنین باید عواقب عمل نکردن به برنامه نیز نوشته شود تا کودک از قبل نسبت به تشویق ها و تنبیه ها آگاه شود. همانطور که اشاره شد این کودکان به دلیل فقدان توجه و فراموشکاری در صورت مکتوب نشدن قوانین، ممکن است این برنامه ها را از یاد ببرند.
  • حتما نیاز است که والدین در زمان بیان درخواست ها، واضح و شفاف صحبت کنند تا کودک به طور دقیق نسبت به خواسته آنها آگاهی پیدا کند زیرا معمولا این کودکان به جزئیات توجه چندانی ندارند.
  • برای جلوگیری از فراموشکاری کودک بیش فعال، بهتر است والدین از او بخواهند درخواست را قبل از مرحله اجرا بازگو کند.
  • کودکان بیش فعال به دلیل نداشتن تمرکز و توجه، معمولا حواس پرت هستند و بهتر است که محل آرام و ساکتی برای درس خواندن و انجام تکالیف مدرسه فراهم شود تا عملکرد تحصیلی آن ها بهبود بیابد.
  • والدین در زمان تربیت کودکان به ویژه مبتلایان به اختلال بیش فعالی حتما باید صبر و تحمل داشته باشند، عصبانیت و خشم بر آموزش این کودکان تاثیر منفی داشته و ممکن است لجبازی آن ها را نیز در پی داشته باشد.
  • استفاده از تکنیک وقفه نیز برای کودکان بیش فعال مفید است. این کودکان معمولا انرژی فراوانی دارند که باید تخلیه شود. والدین باید در زمان انجام فعالیت ها، زمانی برای استراحت و بازی در نظر بگیرند تا این نیاز آن ها رفع شود.

ناتوانی کودک بیش فعال نباید بهانه ای برای رفتار نامناسب والدین شود.

والدین نباید از اختلال کودک به عنوان بهانه ای برای بروز رفتار نامناسب استفاده کنند. بروز چنین رفتارهایی باعث می شود کودک بیاموزد، می تواند از مشکل خود به عنوان بهانه جهت انجام یک فعالیت و یا عدم اصلاح رفتار نامناسب در طول زندگی بهره ببرد.

ممکن است با تکرار چنین رفتارهایی کودک بیش فعال نیز بگوید: امروز رفتار خوبی نداشتم به دلیل اینکه یادم رفت دارو بخورم.

کودکی که از یک ناتوانی رنج می برد بهتر است بداند که پشتکار و دقت عمل باعث کمرنگ شدن این ضعف می شود‌. جهت آموزش کودکان بیش فعال به یک برنامه خاص و دقت و انرژی فراوان احتیاج است و عذر و بهانه باعث بهبود در تربیت آنها نخواهد شد.

توجه به این نکته ضروری است که استفاده از روش دارو درمانی به تنهایی باعث درمان کودکان بیش فعال نخواهد شد و پدر و مادرها بهتر است نحوه تربیت و آموزش صحیح این کودکان را بیاموزند.

در ادامه چند روش مناسب برای رفتار با کودکان بیش فعال را ذکر می کنیم:

۱- تغییر نگرش و افکار

در برخی مواقع والدین از کودکان خود انتظارات، باورها نا مناسب داشته و حتی  قضاوت های نابه‌جایی نیز انجام می دهند این قبیل رفتارها موجب می شود که در روابط بین آنها مشکلاتی ایجاد گردد.

حتما باید پدر و مادرها دیدگاه خود را نسبت به کودکان بیش فعال تغییر داده و شناخت بیشتری از آن ها پیدا کنند. و همچنین نیاز است که والدین بدانند بروز رفتارهای خاص کودک ناشی از این اختلال بوده و این قبیل رفتارها عمدی نیست‌.

 این کودکان معمولا دارای استعداد و توانایی های خاصی هستند و قادرند با آموزش و تربیت درست به موفقیت های زیادی دست پیدا کنند.

۲- گوش کردن و حرف زدن درست

برقراری ارتباط درست بین پدر و مادر و فرزند باعث می شود، بسیاری از مشکلات و اختلافات به راحتی حل گردند و در روابط آنها خللی به وجود نیاید. برای رسیدن به این مرحله توجه به این نکات ضروری است:

  • والدین باید متناسب با سن کودک رفتار کنند.
  • ارتباط چشمی در هنگام حرف زدن باعث تاثیر گذاری بیشتر می شود.
  • در هنگام حرف زدن بهتر است والدین، کلمات و جملات ساده به کار ببرند.
  • گاهی نیاز است که والدین گاهی خود را به جای کودک بگذارند.
  • والدین باید از دلیل بروز رفتارهای خاص کودک آگاه شده و به حرف های کودک با دقت گوش دهند.
  • زمانی که پدر و مادرها، با صدای محکم و آرام حرف می زنند تاثیر بیشتری بر کودک خواهد داشت، حرف زدن با صدای بلند منجر به بی توجهی کودک خواهد شد.
  • بیان احساس به کودک به شکل غیر مستقیم، اصلاح رفتار نامناسب او را در پی دارد. به طور مثال می توانند از چنین جملاتی استفاده کنند: "به دلیل اینکه حمام نمی روی واقعا ناراحتم" و یا "چون غذایت را کامل نمی خوری، احساس نگرانی می کنم"

۳- توجه مثبت به کودک

در صورتی که والدین به ویژگی های مثبت فرزند خود توجه کنند باعث می شود که کودک نیز به قوانین تعیین شده برای موفقیت اهمیت بیشتری دهند. تحسین کردن یکی از راه های مناسب جهت آموزش رفتار مطلوب به کودک است. چنانچه در زمان تحسین کودک، توصیه های زیر را به کار گرفته شود، تاثیر زیادی جهت تربیت او خواهد داشت.

  • والدین باید به کودک بگویند که کدام ویژگی و خصوصیات او را می پسندند و در هر روز نیاز است که چندین بار کودک مورد تحسین قرار گیرد.
  • تحسین کردن کودک باید متناسب با سن و اخلاق او بوده تا پاسخ بهتری دریافت شود. برای نمونه به آغوش کشیدن، بوسیدن و نوازش در کنار استفاده از جملات محبت آمیز برای کودکان تاثیر زیادی دارد.
  • والدین باید نسبت به رفتار درست کودک و موفقیت های هر چند کوچک او، سریع واکنش مثبت بروز دهند تا این چنین بروز رفتار هایی به عادت تبدیل شوند.
  • مقایسه کردن کودک با سایر بچه ها تاثیر منفی بر رفتار او داشته و ممکن است لجبازی کودک را نیز به دنبال داشته باشد.
  • بهتر است والدین در هر روز حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه با کودک وقت بگذارند و تا روابط بین خود را مستحکم کرده و انرژی کودک نیز با انجام بازی های مورد علاقه تخلیه شود‌.

۴- دادن دستورات موثر و مناسب

یکی از مشکلات کودکان بیش فعال، ناتوانی در کنترل حواس است و نیاز دارند که در زمان انجام رفتار یا فعالیت خاص، به تمرکز حواس خود بپردازند.

برای آموزش این مرحله، استفاده از پیشنهادات زیر کمک کننده هستند:

  • انجام بازی "نگاهتو برنگردون" باعث بهبود توجه کودک بیش فعال می شود. در این بازی  باید یکی از والدین و کودک به چشم های هم خیره شوند و کسی که سریع تر خسته شد بازنده است. انجام این بازی همچنین باعث آموزش خیره شدن تمرکز بر روی کسی که در حال حرف زدن است، خواهد شد.
  • والدین برای اطمینان از تفهیم وظایف کودک بهتر است از او بخواهند که آنها را با صدای بلند تکرار نماید.
  • خواهش کردن از کودک، کار درستی نبوده و باعث می شود که پاسخ منفی به درخواست ها بدهد.

۵- آموزش نحوه درست انجام کارها

والدین به شدت مایل هستند که کودک توانایی مراقبت و کنترل رفتار خود را داشته باشد. برای تاثیر بهتر بر کودکان بیش فعال نیاز است که والدین مانند یک مدیر موثر رفتار کرده و بتوانند فردی که سطح خود کنترلی پایین تری دارد را اداره کنند. بهتر است رابطه و تعامل والدین و کودک شکل ثابت و قابل پیش بینی داشته باشد.

برای آموزش این مرحله استفاده از موارد زیر کمک کننده هستند:

  • والدین بهتر است فعالیت هایی را برای کودک بیش فعال انتخاب کنند که او توانایی انجام آنها را داشته باشد.
  • مقررات و قوانین باید به شکل واضح و روشن به کودک گفته شود. نیاز است کودک به شکل واضح از انتظارات والدین آگاه گردد.
  • وظایف و فعالیت ها بهتر است به قسمت های کوچکتر تفکیک شوند تا کودک آن ها را راحت تر انجام دهد، زیرا این کودکان معمولا تمرکز کافی نداشته و فراموشکار هستند.
  • زمانی که والدین به کودک بگویند دقیقا چه کاری را باید انجام دهد، او به خوبی منظور آن ها را درک کرده و گمراه نمی شود.
  • والدین باید روزانه تکالیف کودک را مرور کرده و جدول زمانی برای انجام فعالیت های او تنظیم کنند، این کودکان معمولا به جزییات توجه چندانی ندارند، تنظیم این قبیل برنامه ها موجب می شود تا بتوانند به طور دقیق، کار های روز مره را  انجام دهند مانند: یکشنبه ها قرآن و ریاضی.
  • در صورتی که به کودک برای انجام کارهای منزل، مسئولیت داده شود، در او افزایش اعتماد به نفس رخ داده و متوجه توانایی خود برای انجام امور می گردد.

۶- توجه به رژیم غذایی و مصرف داروها

طبق تحقیقات انجام گرفته مشخص شده که بین تشدید علائم بیش فعالی و رژیم غذایی رابطه ای وجود دارد. در این مورد بهتر است خانواده ها به نکات زیر توجه کنند:

  • والدین باید برای مصرف وعده های غذایی نظم ایجاد کنند و همواره نسبت به قد و وزن کودک بیش فعال خود حساس بوده و آن را پیگیری کنند.
  • بهتر است در رژیم غذایی کودکان بیش فعال از مواد غذایی همچون چیپس، فست فودها، تنقلات و نوشیدنی های گازدار پرهیز شده و مواد غذایی مانند سبزیجات، میوه، پسته، گردو، فندق و غذاهای کم نمک در آن قرار گیرد.
  • استفاده از روش دارو درمانی برای کنترل علائم بیش فعالی بسیاری از کودکان ضروری است و موجب بهبود علائم و فعالیت بهتر کودکان می شود و حتما والدین باید مصرف آنها را جدی بگیرند.

۷- پیوستن به گروه های حمایتی

بسیاری از والدین نسبت به آموزش و انتخاب شیوه های درست تربیتی با چالش رو به رو هستند. وقتی آنها وارد گروه های حمایتی می شوند با دیگر خانواده ها که فرزند بیش فعال  دارند، آشنا شده و ضمن اشتراک تجربیات، احساس همدردی بیشتری نیز احساس می کنند.

 به تازگی نیز کتابی با عنوان "آموزش کودکان بیش فعال و کم توجه" توسط مجتبی نیازی نوشته گردید که مطالعه آن برای خانواده هایی که کودک بیش فعال دارند، معلمان و مشاوران مفید خواهد بود.

آموزش کودکان بیش فعال

  • فرزندان برتر