کاربردهای نوروفیدبک :
- تنظیم توجه، افزایش تمرکز، متعادل کردن گوش به زنگی / برانگیختی
- مدیریت استرس و کاهش تنش
- بهبود تصمیم گیری و کاهش خطا
- کاهش اضطراب
- یادگیری سریع و افزایش توانایی یادگیری
- بهبود حافظه
- تقویت مهارت های ارتباطی
- آمادگی بیشتر برای پذیرش تغییر
- افزایش آگاهی
- افزایش خلاقیت
- افزایش انگیزه
- توانایی حل مشکل problem solving
- کاهش کج خلقی
- توانایی تغییر اسان توجه از کاری به کار دیگر
- بهبود مدیریت درون و واکنشهای هیجانی
- افزایش تحمل کاری
- افزایش سرعت عمل کاری
نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک وسیله ای است که کار تنظیم و رفع اشکالات مغز را انجام می دهد، همانطور که می دانید مغز از سلولهای عصبی تشکیل شده است که شبکه های عصبی را در مغز می ساند. قسمت های مختلف مغز (مجموعه ای از شبکه های عصبی) کارکردهای مختلفی دارند و فعالیت این شبکه ها سبب تولید امواج مغزی گوناگون در شرایط و موقعیتهای مختلف می گردد، اگر هر یک از این شبکه ها کارخود را درست انجام دهند و باهم هماهنگی داشته باشند، مغز بدون نقص کار خود را انجام می دهد، اما گاهی مسائل مختلف (مانند استرس یا گامی ژنتیک روی این شبکه ما تأثیر می گذارند و در کار آن اختلال ایجاد می کند. مشکلات توجه و تمرکز، ضعف حافظه، مشکلات یادگیری و حتی رفتاری نیز از جمله نتایج اشکال در کار مغز هستند. نوروفیدبک ما را از کارکرد مغزمان آگاه کرده و سپس کمک می‌کند تا آن را اصلاح و تنظیم کنیم.
نوروفیدبک چگونه مغز را تنظیم می کند؟
نوروفیدبک کارکرد مغز را به صورت امواج مغزی ترجمه کرده و سپس آن امواج را در قالب عناصر بازی کامپیوتری یا فیلم نشان می دهد. یک کودک کم توجه را در نظر بگیرید که در مقابل مانیتوریک کامپیوتر نشسته است و مشغول تماشای یک فیلم یا انجام یک بازی کامپیوتری است. تعدادی الکترود که روی سرقرار دارند و به گوش ها متصل هستند امواج مغزی او را اندازه می گیرند. پس درمانگر امواج مغزی را بررسی می کند برای مثال زیادتر بودن امواج تتا و بتا نسبت به حالت عادی به ترتیب باعث حواس پرتی و اضطراب می گردد. و یا از طرفی ضعف هماهنگی حرکتی نشانه ی کاهش موج SMRاست. در این حالت درمانگر برنامه ی درمانی خاص برای مراجع تعیین می کند تا امواج را به حد طبیعی برساند و مراجع در مانیتور مقابلش امواج را به صورت بازی یا فیلم می بیند، برای مثال در مسابقه ی چند قایق از او خواسته می شود که با قایقش را برنده کند. مثلاً اگر بتواند امواج تتا و بتا را کاهش دهد و SMRرا افزایش دهد قایقی که در صفحه ی مانیتور متعلق به او است برنده می شود. کم کم که کودک به بازی ادامه می دهد مغز او به صورت ناهشیار می اموزد که چگونه این اتفاقات می افتد و این هنگام است که مغز عملکرد جدید را می آموزد. اینگونه است که طی یک دوره ی آموزش مغز یاد می گیرند که خودش را اصلاح و تنظیم کند.
جلسات درمان با نوروفیدبک:
جلسات درمان در محیطی آرام تشکیل می شود. درمانگر و مراجع هر دو کنار هم، روی دو صندلی راحت و پشت میز مد نشینند و در جلوی هر کدام یک مانیتور قرار دارد که تصاویر مختلفی را نشان می دهد. یک الکترود روی پوست سر و دو الگترود روی 2 گوش و با کمک یک چسب مخصوص نصب می گردد تا امواج مغزی را دریافت و به کامپیوتر منتقل کنند. در مانیتور مقابل درمانگر امواج به صورت خام و در حالی که در مانیتور مقابل کودک امواج به صورت بازی یا فیلم هستند.
تعداد و مدت زمان جلسات فیدبک:
مدت زمان هر جلسه حدود 45 دقیقه است. که جلسات بین 2 تا 3 روز در هفته و تعداد جلسات 30 جلسه (به طور متوسط در مورد کودکان LD, ADHD) ادامه می یابند و این تعداد جلسات متغیر است و بستگی به حضور منظم و به موقع در جلسات ، نوع مشکلات کودک، همکاری کامل با تیم درمان و انجام تکالیف مختلف در خانه دارد.
در پکیج نوروفیدبک به طور هدفمند بر روی موارد درج شده در پایین با استفاده از برنامه های کامپیوتری طراحی شده برای این موارد کار می شود.
توجه :
مهارت های توجهی خوب، توانایی شما را برای حذف کردن مواردی که حواس شما را پرت می کند افزایش می دهد و این، کارایی شما را در خانه و محل کار افزایش می دهد.
توجه تقسیم شده :
توجه تقسیم شده فرایندی است که به وسیله ی آن می توانید چند کار را به صورت به زمان انجام دهید برای مثال هنگام جواب دادن به تلفن یک مورد خاص را از داخل پرونده ی مورد نظر پیدا کنید.
تمرکز:
به معنای توانایی حفظ مستمر ذهن روی کار است (فقط کاری) که مشغول انجام آن هستید برای مثال گوش کردن به یک فرد خاص در اتاق شلوغ.
عملکرد اجرایی :
مطابق تعریف کارکردهای اجرایی اینگونه توضیح داده می شود. فعالیتهایی که ما درذهنمان انجام می دهیم تا خود کنترلی و رفتار هدفمند داشته و دستاوردهای آتی را به حداکثر برسانیم.
نقص در کارکرد اجرایی مغز، مشکلات زیادی را به وجود می آورد از قبیل مشکلات و نقص در سازماندهی، به یادداشتن تکالیف منزل، آغاز انجام کاری و به پایان رساندن آن، یادآوری قوانین، انجام تکالیف پیچیده ریاضی، یادآوری متن خوانده شده، تکمیل کار زمان بر، وقت شناس بودن، کنترل هیجانات و برنامه ریزی برای آینده.
مدل 12 تایی کارکرد اجرایی مغز :
انعطاف پذیری، توانایی انطباق دادن و تعیین دادن روشها برای رسیدن به هدف.
پشتکار: توانایی مداومت برای تکالیف که نیاز به تلاش مستمر دارند.
فراشناخت: توانایی ملاحظه و مشاهده‌ی خود.
سازماندهی: توانایی به کارگیری یک روش سیستماتیک براین رسیدن به هدف.
برنامه ریزی: توانایی ایجاد و بسط استراتژی ها برای تکمیل یک کار
تنظیم عواطف: توانایی مدیریت احساسات فردی به منظور تصمیم گیری و تکمیل تکلیف
بازداری از پاسخ (واکنش): توانایی متوقف کردن ما به تأثیر انداختن یک عمل به جای نشان دادن یک رفتار تکانش (بدون فکر)
تفکر اجتماعی: توانایی نشان دادن واکنش مناسب به مسائل اجتماعی
توجه مستمر: توانای حفظ و توجه و تمرکز در حضور عوامل مزاحم
شروع به کار: توانایی آغاز کردن یک کار به جای طفره رفتن و به تعویق انداختن آن
مدیریت زمان: توانایی انجام کارها در یک زمان معین و مناسب
حافظه فعال: توانایی به یاد آوردن اطلاعات مرتبط و به کارگیری آنها برای تکلیف و عمل فعلی
پردازش اطلاعات :
پردازش اطلاعات به ظرفیت و قابلیت فرد، در ادراک و یادآوری اطلاعاتی که به مدت کوتاهی نمایش داده شده اند، اطلاق می شود. پردازش اطلاعات سریع تر و دقیق تر این امکان را می دهد که فرد بتواند پاسخ های بهتر و سریع تری داشته و بهتر با محیط اطراف انطباق خاص کند. اغلب ما بر زندگی و کارهای روزانه ی خود به این مهارت ها احتیاج داریم و لازم است بتوانیم اطلاعات مفید را که در منابع نه چندان روشن قرار دارد را ردیابی کرده و استفاده کنیم.
حافظه فعال :
قطعاً بسیاری از فعلایتهای روزانه حول کارکرد حافظه می گردد و مهمترین نوع حافظه، حافظه ی فعال است. همان فرآیندی که برای ذخیره و دستکاری موقت اطلاعات استفاده می کنم، حافظه ی فعال مقدار کوچکی از اطلاعات را درون خود نگه می دارد و در عین حال دروازه بسیاری از کارکرده ای شناختی (ذهنی) ماست. این کارکردها عبارت‌اند از استدلال، حل مسئله، درک مطلب، یادگیری و روشی که ما با آن تکه های کوچکی از اطلاعات را بازیابی کرده و برای کارهای پیچیده مورد استفاده قرار می دهیم. افرادی که حافظه فعال قدرمندی دارند، می تواند همزمان با پردازش های عوامل مزاحم، اطلاعات مورد نیاز را یافته و پردازش کنند، همچنین به نظر می رسد رابطه نزدیکی بین ظرفیت فعال و کنترل اطلاعات دربافتی از محیط و انتخاب آنها برای پردازش یا چشم پوش وجود دارد.
از آنجا که توانایی ما برای استدلال و حل مسئله اغلب به عنوان هوش تعریف می شود، ارتقا کارکرد حافظه فعال به افزایش بهره هوش می انجامد.
ادراک دیداری:
ادراک دیداری به معنی دیدن اشیاء و تفسیر آنچه دیده شده است به طوری که قابل درک باشد. ادراک دیداری تنها به معنای دیدن نیست بلکه تجمه کردن تصاویر بینایی به اطلاعاتی که مغز بتواند به یاد بسپارد،سازماندهی کند ، تشخیص دهد و استفاده کند. برای مثال ادراک بینایی در خواندن کودکان برای به یاد اوردن حروفی که قبلا دیده اند یا تشخیص حروف واشکالی که شبیه به هم هستند یا تفاوت جزئی دارند موثر است.
هماهنگی چشم و دست :
هماهنگی چشم و دست مهارتی است که به کنترل هماهنگ حرکت چشم و دست و نیز پردازش اطلاعات دیداری به منظور هدایت دست برای دست یابی و گرفتن اشیاء اطلاق می شود. در واقع هدف این مهارت ، هماهنگی حرکت چشم و دست برای انجام یک کارخاص است.برای مثال این مهارت در کودکان به خصوص هنگام نوشتن از روی کتاب یا تخته خیلی کمک می کند.
نوشته شده توسط کارشناس ارشد کار درمانی :سارا عقیلی